Niniejsza prezentacja zawiera tekst standardu jakości handlowej dla jabłek i gruszek wprowadzony rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1619/2001 z dnia 6 sierpnia 2001 r. wraz z komentarzem oraz zdjęciami ilustrującymi poszczególne wymagania standardu. W tekście uwzględniono zmiany do standardu wprowadzone rozporządzeniem Komisji (WE) nr 46/2003.

I. OKREŚLENIE PRODUKTU

Przedmiotem standardu jakości handlowej są jabłka i gruszki odmian uprawnych (cultivar) Malus domestica Borkh. L. i Pyrus communis L. dostarczane konsumentom w stanie świeżym. Standard nie obejmuje jabłek i gruszek przeznaczonych do przetwórstwa.

---

II. POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE JAKOŚCI

Celem standardu jest określenie wymagań jakościowych dla jabłek i gruszek po ich przygotowaniu i zapakowaniu.

A. Wymagania minimalne

We wszystkich klasach jakości, uwzględniając szczegółowe wymagania dla danej klasy oraz dopuszczalne tolerancje, jabłka i gruszki powinny być:

• całe
  Oznacza to, że owoce nie mogą mieć żadnych ubytków i uszkodzeń powstałych zarówno podczas wzrostu, zbioru, pakowania jak i innych operacji związanych z przygotowaniem ich do przechowywania lub sprzedaży.

Zdjęcie nr 1 - jabłko uszkodzone - niedopuszczalne

Zdjęcie nr 2 - jabłko uszkodzone - niedopuszczalne

• zdrowe; nie dopuszcza się owoców z objawami zepsucia lub z takimi zmianami, które czynią je niezdatnymi do spożycia

Zdjęcia nr 3 - zepsucie i uszkodzenia gradowe - niedopuszczalne

Zdjęcia nr 4 - gruszka z objawami gnicia - niedopuszczalna

Zdjęcia nr 5 - gorzka plamistość miąższu - niedopuszczalne

Zdjęcia nr 6 - gorzka plamistość miąższu - niedopuszczalne

Zdjęcia nr 7 - uszkodzenia gradowe - niedopuszczalne

• czyste, praktycznie wolne od jakichkolwiek widocznych zanieczyszczeń obcych
  Owoce powinny być wolne od śladów ziemi, brudu, pozostałości środków ochrony roślin. 

Zdjęcia nr 8 - jabłko zanieczyszczone - niedopuszczalne

• praktycznie wolne od szkodników
  
• praktycznie wolne od uszkodzeń spowodowanych przez szkodniki
  Owoce muszą być wolne od uszkodzeń spowodowanych przez owady, które powodują ich niezdatność do spożycia. W ramach tolerancji dla klasy II dozwolone jest maksymalnie 2 % owoców zarobaczywionych (patrz punkt IV Postanowienia dotyczące tolerancji), ale tylko takich, w których wada ta jest nieznaczna. Nie dopuszcza się owoców wyraźnie zarobaczywionych.

Zdjęcia nr 9 - jabłko zarobaczywione - niedopuszczalne

Zdjęcia nr 10 - owoc przejrzały - niedopuszczalny

• wolne od nadmiernego zawilgocenia powierzchniowego
  Niedopuszczalne są owoce wilgotne. Natomiast dopuszczalne jest lekkie zawilgocenie owoców spowodowane różnicą temperatur po wystawieniu owoców z chłodni.
  
• bez obcych zapachów i/lub smaków
  Owoce nie mogą być przechowywane w nieodpowiednich warunkach, w których mogłyby pochłonąć niepożądane zapachy np. od innych produktów składowanych w tym samym miejscu.

Dodatkowo jabłka i gruszki powinny być delikatnie zrywane.

Szczególną uwagę należy przywiązywać do właściwego zrywania owoców, aby zapobiec ich odgnieceniom i innym uszkodzeniom skórki.

Stopień rozwoju jabłek i gruszek powinien być taki, aby mogły:

• nadal dojrzewać, osiągając stopień dojrzałości zgodny z cechami charakterystycznymi danej odmiany(*)
  (*) z powodu charakterystycznych cech odmianowych jeśli chodzi o dojrzałość zbiorczą dla odmiany Fuji dopuszcza się gwiaździstą szklistość miąższu pod warunkiem, że występuje w każdym owocu.
• wytrzymać transport i manipulacje, oraz
• dotrzeć do miejsca przeznaczenia zachowując zadowalającą jakość.

Owoce powinny być wystarczająco rozwinięte, aby osiągnąć pełny stan dojrzałości typowy dla danej odmiany, ale nie mogą być przejrzałe gdyż to mogłoby ujemnie wpłynąć na ich przydatność do spożycia.

Niedopuszczalne są owoce:

• nie w pełni rozwinięte lub niedojrzałe, które więdną w czasie składowania oraz są kwaśne i twarde co dyskwalifikuje je pod względem przydatności do spożycia,
• przejrzałe,
• owoce, które po wystawieniu z chłodni wykazują wady takie jak wewnętrzne zbrązowienie, oparzelinę przechowalniczą czy wady spowodowane zbyt niską temperaturą.

---

B. Podział na klasy jakości

Jabłka i gruszki dzieli się na trzy niżej określone klasy jakości:

a) Klasa Ekstra
Jabłka i gruszki w tej klasie powinny być najwyższej jakości. Powinny mieć kształt, wielkość i barwę(*) charakterystyczne dla danej odmiany, a szypułka powinna być nieuszkodzona.

(*) kryteria barw i ordzawiania jabłek podane są w załącznikach do wymagań broszury Jablka i gruszki.pdf, podobnie jak lista odmian odpowiadających tym kryteriom.

Owoce klasy Ekstra powinny być najwyższej jakości i powinny być bardzo starannie zaprezentowane.

Zdjęcie nr 11 - owoce klasy Ekstra

Miąższ owoców powinien być całkowicie zdrowy.

Owoce powinny być wolne od wszelkich wad, z wyjątkiem bardzo niewielkich wad powierzchniowych, pod warunkiem, że nie wpływają one ujemnie na ogólny wygląd owoców, ich jakość, zachowanie jakości oraz prezentację w opakowaniu.

Gruszki nie powinny mieć komórek kamiennych.

Miąższ takich gruszek posiada tzw. komórki kamienne, które powodują jego ziarnistość. Komórki kamienne dopuszczalne są jedynie wokół gniazda nasiennego.

b) Klasa I
Jabłka i gruszki w tej klasie powinny być dobrej jakości. Powinny mieć kształt, wielkość i barwę charakterystyczne dla danej odmiany(*).

(*)  kryteria barw i ordzawiania jabłek podane są w załącznikach do wymagań broszury Jablka i gruszki.pdf, podobnie jak lista odmian odpowiadających tym kryteriom.

Wymagania jakościowe dla owoców klasy I są nieco mniej rygorystyczne niż dla owoców klasy Ekstra, gdyż dopuszcza się występowanie pewnych wad. Mimo to owoce w tej klasie powinny dobrej jakości i powinny być starannie zaprezentowane.

Zdjęcie nr 12 - owoce klasy I

Miąższ owoców powinien być całkowicie zdrowy.

Dopuszcza się następujące niewielkie wady, pod warunkiem, że nie wpływają one ujemnie na ogólny wygląd owoców, ich jakość, zachowanie jakości oraz prezentację w opakowaniu:

• niewielkie wady kształtu

Zdjęcie nr 13 - lekkie zniekształcenie - dopuszczalne

Zdjęcie nr 14 - lekkie zniekształcenie - dopuszczalne

• niewielkie wady rozwoju
  
• niewielkie wady barwy
  
• niewielkie wady skórki, które nie mogą przekraczać:
  • 2 cm długości w przypadku wad o podłużnym kształcie
  • 1 cm2 powierzchni całkowitej w przypadku pozostałych wad, z wyjątkiem śladów parcha (Venturia inaequalis), których łączna powierzchnia nie może przekraczać 0,25 cm2,
  • lekkie odgniecenia, których łączna powierzchnia nie przekracza 1cm2 i nie mają zmienionej barwy.

Dopuszczalne są wady skórki w postaci zabliźnionych uszkodzeń, otarć, odgnieceń, zwiędnięcia, ordzawienia oraz spowodowane działaniem słońca (oparzelina słoneczna), działaniem gradu, działaniem środków ochrony roślin i działaniem szkodników. Wszystkie te wady są dopuszczalne w limitach określonych powyżej.

Ocena owoców:
Podczas oceny pojedynczych owoców należy pamiętać, że mają to być owoce klasy I i występowanie wszystkich dopuszczalnych wad na pojedynczym owocu zdecydowanie obniża jego jakość i nie może być on uznany za owoc klasy I. Podobnie przy ocenie całego opakowania należy pamiętać, że owoce klasy I powinny być dobrej jakości, a wady nie powinny wpływać na wygląd ogólny opakowania. Dlatego też mimo dopuszczalnych wad niedopuszczalne jest, aby w opakowaniu klasy I wszystkie owoce wykazywały np. wady kształtu, porażenie parchem czy odgniecenia.

Zdjęcie nr 15 - dopuszczalne wady skórki

Zdjęcie nr 16 - lekkie odgniecenie - dopuszczalne

Zdjęcie nr 17 - dopuszczalne porażenie parchem

Zdjęcie nr 18 - dopuszczalne wady skórki

Jabłka mogą nie mieć szypułki pod warunkiem, że miejsce oderwania jest czyste, a skórka nie jest uszkodzona. W przypadku gruszek szypułka może być lekko uszkodzona.

Gruszki nie mogą mieć komórek kamiennych.

c) Klasa II
Do tej klasy zalicza się jabłka i gruszki, które nie mogą być zakwalifikowane do wyższych klas, ale spełniają wyżej określone wymagania minimalne(*).

(*) kryteria barw i ordzawiania jabłek podane są w załącznikach do wymagań broszury Jablka i gruszki.pdf, podobnie jak lista odmian odpowiadających tym kryteriom.

Miąższ owoców nie powinien mieć większych wad.

Dopuszcza się następujące wady pod warunkiem, że owoce zachowują swoje cechy charakterystyczne co do jakości, utrzymania jakości oraz prezentacji:

• wady kształtu

Zdjęcie nr 19 - dopuszczalna wada kształtu

Zdjęcie nr 20 - dopuszczalna wada kształtu

• wady rozwoju
  
• wady barwy
  
• wady skórki, które nie mogą przekraczać:
  • 4 cm długości w przypadku wad o podłużnym kształcie
  • 2,5 cm2 łącznej powierzchni w przypadku pozostałych wad, wliczając lekko odbarwione odgniecenia, z wyjątkiem śladów parcha (Venturia inaequalis), których łączna powierzchnia nie może przekraczać 1 cm2

Dopuszczalne są wady skórki w postaci zabliźnionych uszkodzeń, otarć, odgnieceń, zwiędnięcia, ordzawienia oraz spowodowane działaniem słońca (oparzelina słoneczna), działaniem gradu, działaniem środków ochrony roślin i działaniem szkodników. Wszystkie te wady są dopuszczalne w limitach określonych powyżej.

Zdjęcie nr 21 - dopuszczalne wady skórki

Zdjęcie nr 22 - dopuszczalne wady skórki

Zdjęcie nr 23 - dopuszczalne wady skórki

Ocena owoców:
Podczas oceny pojedynczych owoców należy pamiętać, że owoce klasy II powinny mieć dostateczną jakość handlową i nadawać się do spożycia. Występowanie wszystkich dopuszczalnych wad na pojedynczym owocu jest niedopuszczalne, chyba że owoc taki zostanie dopuszczony w ramach określonych tolerancji. Podobnie przy ocenie całego opakowania należy pamiętać, że owoce klasy II powinny zachować dostateczną jakość handlową, a wady nie powinny wpływać na wygląd ogólny opakowania. Dlatego też mimo dopuszczalnych wad niedopuszczalne jest, aby wszystkie owoce wykazywały np. wady kształtu, porażenie parchem czy odgniecenia.

---

III. POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE SORTOWANIA WEDŁUG WIELKOŚCI

Wielkość jabłek i gruszek określa się największą poprzeczną średnicą owocu lub ich masą. Jednakże w przypadku sortowania według masy, jabłka o minimalnej masie muszą osiągnąć średnicę minimalną podaną w poniżej.

Wymagane są następujące średnice minimalne dla wszystkich klas:

Jabłka	Klasa Ekstra	Klasa I	Klasa II
Odmiany wielkoowocowe*	70 mm	65 mm	65 mm
Inne odmiany	60 mm	55 mm	55 mm

Gruszki	Klasa Ekstra	Klasa I	Klasa II
Odmiany wielkoowocowe*	60 mm	55 mm	55 mm
Inne odmiany	55 mm	50 mm	45 mm

* otwarta lista odmian znajduje się w załączniku broszury Jablka i gruszki.pdf.

Wyjątkowo, dla gruszek odmian letnich podanych w załączniku do normy, nie ustala się wielkości minimalnej owoców dla wysyłek realizowanych pomiędzy 10 czerwca a 31 lipca (włącznie) każdego roku.

Aby zapewnić jednolitość wielkości w opakowaniu, różnica pomiędzy średnicami owoców w tym samym opakowaniu powinna wynosić maksymalnie:

• 5 mm dla owoców klasy Ekstra i owoców klasy I i II układanych w rzędy i warstwy(*)
  (*) jednakże dla jabłek odmian Bramley’s Seedling (Bramley, Triomphe de Kiel) i Horneburger różnica ta może wynosić do 10 mm.
• 10 mm dla owoców klasy I pakowanych luzem w opakowaniu lub opakowaniu detalicznym(*)
  (*) jednakże dla jabłek odmian Bramley’s Seedling (Bramley, Triomphe de Kiel) i Horneburger różnica ta może wynosić do 20 mm.

Nie ma żadnych ograniczeń co do jednolitości dla owoców klasy II pakowanych luzem w opakowaniach lub opakowaniach detalicznych.

Mimo, że nie ma żadnych ustalonych ograniczeń co do jednolitości owoców klasy II wskazane jest aby unikać zdecydowanych różnic w wielkości jabłek w jednym opakowaniu.

Zdjęcie nr 24 - zbyt duża różnica w wielkości w jednym opakowaniu

Zdjęcie nr 25 - zbyt duża różnica w wielkości w jednym opakowaniu

---

IV. POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE TOLERANCJI

Dla produktu nie spełniającego wymagań ustalonych dla danej klasy dopuszcza się w każdej jednostce opakowania tolerancje w zakresie jakości i wielkości.

Z uwagi na to, że podczas ręcznego lub mechanicznego sortowania mogą powstawać błędy, dopuszcza się tolerancje w zakresie jakości i wielkości. Są one wyrażane wagowo lub liczbowo i dla klasy Ekstra wynoszą 5 %, a dla klas I i II wynoszą 10 % w przypadku tolerancji jakościowych oraz 10% dla wszystkich klas w przypadku tolerancji wielkościowych.
W żadnym wypadku podczas sortowania nie jest dopuszczalne celowe umieszczanie produktów niższej jakości tak aby mieściły się one jeszcze w dopuszczalnej tolerancji.
Tolerancje są określane poprzez ocenę każdego opakowania wybranego do kontroli i uśrednienie wyniku ze wszystkich ocenianych opakowań.

A. Tolerancje dotyczące jakości

a) Klasa Ekstra
5% liczbowo lub wagowo owoców nie spełniających wymagań tej klasy, ale zgodnych z wymaganiami dla klasy I, lub wyjątkowo mieszczących się w tolerancjach dla tej klasy.

b) Klasa I
10 % liczbowo lub wagowo owoców nie spełniających wymagań klasy I, ale zgodnych z wymaganiami dla klasy II, lub wyjątkowo mieszczących się w tolerancjach dla tej klasy. Gruszki bez szypułek nie są wliczane do tej tolerancji.

c) Klasa II
10 % liczbowo lub wagowo owoców nie spełniających wymagań klasy II ani wymagań minimalnych, z wyjątkiem owoców z objawami zepsucia lub z innymi zmianami, które czynią je niezdatnymi do spożycia.

W ramach tej tolerancji dopuszcza się do 2 % liczbowo lub wagowo owoców z następującymi wadami:

• znaczne porażenie gorzką plamistością lub szklistością miąższu,
• lekkie uszkodzenia lub niezabliźnione pęknięcia,
• bardzo nieznaczne ślady zgnilizny
• obecność szkodników i uszkodzenie miąższu przez szkodniki

B. Tolerancje dotyczące wielkości

Dla wszystkich klas:

1. dla owoców, do których mają zastosowanie postanowienia dotyczące jednolitości, 10 % liczbowo lub wagowo owoców, których średnica mieści się w bezpośrednio niższym lub wyższym przedziale wielkości w stosunku do tego wskazanego na opakowaniu, przy czym dla owoców zakwalifikowanych do najniższego przedziału wielkości maksymalne odchylenie wynosi 5 mm poniżej ustalonego minimum,
   
2. dla owoców, dla których nie mają zastosowania postanowienia dotyczące jednolitości, 10% wagowo lub liczbowo owoców, które nie posiadają wymaganej wielkości minimalnej, z maksymalnym odchyleniem 5 mm poniżej tej wielkości.

---

V. POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE PREZENTACJI

A. Jednolitość

Zawartość każdego opakowania powinna być jednolita i zawierać owoce wyłącznie tego samego pochodzenia, odmiany, jakości, wielkości (jeśli sortowano według wielkości) oraz o tym samym stopniu dojrzałości.

Zdjęcie nr 26 - owoce różnych odmian - niedopuszczalne

W klasie Ekstra owoce powinny być jednolite także pod względem wybarwienia.

Zdjęcie nr 27 - jednolite wybarwienie - owoce klasy Ekstra

Jednolitość odmianowa nie jest wymagana dla jabłek w małych opakowaniach detalicznych o masie netto nie większej niż 3 kg. Jeśli w jednym opakowaniu znajdują się różne odmiany jabłek nie jest też wymagana jednolitość pochodzenia.

Widoczna część owoców w jednostce opakowania powinna być reprezentatywna w stosunku do całej jego zawartości.

Szczególną uwagę należy zwrócić na ukrywanie wewnątrz opakowania, np. w niższych warstwach, owoców o niższej jakości i nieodpowiedniej wielkości niż ta, która została zadeklarowana.

Niezależnie od wcześniejszych postanowień tego punktu, produkty objęte tym rozporządzeniem mogą być pakowane razem z innymi owocami i warzywami w opakowaniach detalicznych o masie netto do 3 kg, na warunkach określonych w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 48/2003(*).

(*) wyciąg z rozporządzenia Komisji (WE) Nr 48/2003 dotyczącego warunków pakowania w tym samym opakowaniu detalicznym różnych owoców i warzyw znajduje broszurze Jablka i gruszki.pdf, rozdział 2.

B. Pakowanie

Owoce powinny być pakowane w taki sposób, aby zapewnić ich właściwą ochronę.
Materiały stosowane do wykładania wnętrza opakowania powinny być nowe, czyste i takiej jakości, aby zapobiegały jakimkolwiek uszkodzeniem zewnętrznym lub wewnętrznym produktu. Użycie materiałów, zwłaszcza papieru ze specyfikacją handlową jest dozwolone pod warunkiem, że nadruk lub etykieta zostaną wykonane nietoksycznym tuszem lub klejem.

Opakowania nie powinny zawierać żadnych zanieczyszczeń obcych.

Powyższe wymagania dotyczą ogólnej staranności opakowań, które powinny być zapobiegać obecności zanieczyszczeń obcych takich jak liście, gałązki, ziemia, piasek.

C. Prezentacja

Owoce klasy Ekstra powinny być pakowane w rzędach warstwami.

Zdjęcie nr 28 - sposób prezentacji dla klasy Ekstra

Zdjęcie nr 29 - sposób prezentacji dla klasy Ekstra

Zdjęcie nr 30 - sposób prezentacji dla klasy I

Zdjęcie nr 31 - sposób prezentacji dla klasy I

Zdjęcie nr 32 - sposób prezentacji dla klasy I

Zdjęcie nr 33 - sposób prezentacji dla klasy II

---

VI. POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE ZNAKOWANIA

Na każdym opakowaniu należy umieścić następujące informacje, zgrupowane na tej samej stronie, naniesione w sposób czytelny, trwały oraz widoczny z zewnątrz:

Znakowanie może być bezpośrednio wydrukowane na opakowaniu lub może być wydrukowane na trwale umieszczonej etykiecie.
W przypadku stosowania opakowań wielokrotnego użytku wszystkie poprzednie etykiety powinny być starannie usunięte.

Przykłady oznakowania opakowania jabłek - zawartość widoczna z zewnątrz:

Nazwa Producenta ul. Adres, XX-XXX Miasto, Polska, tel. +48 (XX) XXX XX XX
JONAGOLD	KLASA I
WIELKOŚĆ 80-85 mm	PRODUKT POLSKI

Nazwa Producenta ul. Adres, XX-XXX Miasto, Polska, tel. +48 (XX) XXX XX XX
ELSTAR	KLASA II
WIELKOŚĆ 60 mm +	PRODUKT POLSKI

Nazwa Producenta ul. Adres, XX-XXX Miasto, Polska, tel. +48 (XX) XXX XX XX
GLOSTER	KLASA EKSTRA
ILOŚĆ SZTUK: 24	PRODUKT POLSKI

A. Cechy identyfikacyjne

Pakujący i/lub wysyłający: Nazwa i adres lub urzędowo ustanowiony lub zaakceptowany kod firmowy. Jednakże w przypadku kiedy kod firmowy jest użyty, odnośnik "pakujący i/lub wysyłający" (lub odpowiedni skrót) muszą być zaznaczone w ścisłym powiązaniu z kodem firmowym.

Pakujący jest to osoba lub firma odpowiedzialna za pakowanie owoców. Nie oznacza to jednak personelu, który aktualnie realizuje prace i który jest odpowiedzialny tylko przed kierownictwem.
Kod firmowy nie jest znakiem handlowym, ale urzędowo kontrolowanym sposobem identyfikacji w celu uniknięcia pomyłek przy rozpoznawaniu odpowiedzialnej osoby lub firmy. Opakowanie powinno być tak oznakowane, aby umożliwić identyfikację firmy lub osoby odpowiedzialnej za pakowanie. Jednakże wysyłający dobrowolnie może wziąć na siebie odpowiedzialność wobec służb kontrolnych i w takim wypadku identyfikacja pakującego na zasadach określonych powyżej nie jest konieczna.

B. Nazwa produktu

• "jabłka" lub "gruszki", jeśli zawartość opakowania nie jest widoczna z zewnątrz.
• nazwa odmiany lub odmian jeśli stosowne
  Znakowanie powinno uwzględniać kraj pochodzenia tzn. kraj, w którym owoce zostały wyprodukowane np. Polska, Niemcy oraz nazwę odmiany lub odmian w przypadku opakowań detalicznych do 3 kg zawierających jabłka kilku odmian.

C. Pochodzenie produktu

Kraj pochodzenia i nieobowiązkowo rejon uprawy lub nazwa krajowa, regionalna lub lokalna. W przypadku, o którym mowa w punkcie V A, odnośnie jabłek różnych odmian i różnego pochodzenia pakowanych razem w opakowania detaliczne, musi być podany kraj pochodzenia każdej odmiany.

D. Charakterystyka jakości handlowej

• klasa
• wielkość lub dla owoców pakowanych warstwami liczba sztuk owoców

Jeśli podaje się na opakowaniu wielkość owoców to powinno się ją zaznaczyć w następujący sposób:

• dla owoców podlegających zasadom jednolitości, minimalną i maksymalną średnicą
• dla owoców nie podlegających zasadom jednolitości, minimalną średnicą oraz słowem "i powyżej" lub znakiem "+" lub maksymalną średnicą.

E. Znak urzędowej kontroli jakości (nieobowiązkowo)

Źródło: www.minrol.gov.pl